Category Archives: Vademecum

Vademecum gubinianina cz. 19

KOŚCIOŁY

Kościół Farny (Kościół główny miejski)

14-a
Haupt-und stadt Kirche – Kościół farny w latach 30 ubiegłego wieku

Centralnym punktem miasta, a zarazem najokazalszym zabytkiem miasta jest ruina kościoła farnego. W ówczesnym czasie Gubin był jednym z największych śląsko-łużyckich miast handlowych. Od drugiej połowy XIII wieku rozpoczęto rozbudowę późnoromańskiej bazyliki w stylu gotyckim, z powodu pożaru i zwiększenia się liczby parafian. Po rozbiórce bazylikowego korpusu kościoła, wzniesiono szerszy, halowy korpus, zwieńczony wielkim dwuspadowym dachem z korytkową dachówką. Nowy korpus był również trójnawowy. Prace budowlane trwające od końca XIV w. zakończono w 1557 roku. (zakończenie budowy wieży pokrycie kopuły na zwieńczeniu wieży). Ostateczny kształt i wystrój architektoniczny kościół otrzymał w 1844 roku.

fara-wnetrze2
Ołtarz główny

Kościół miał formę trójnawowej świątyni halowej z krużgankiem obok chóru. Dach spoczywał na 15 filarach, powiązanych sklepieniami siatkowymi. Okna z witrażami po stronie południowej stanowiły dzieła  sztuki z nowszych czasów i były prezentami bogatych mieszkańców miasta. Główny ołtarz kościoła pochodził z 1727 roku, obraz ołtarza charakteryzował się stylem barokowym. Jeden z dziewięciu kielichów mszalnych pochodził z roku 1401. Ambona z pozłacanymi drewnianymi elementami snycerskimi powstała w roku 1706, dziewięć żyrandoli w XVII wieku. W zakrystii był krucyfiks, cynowy dzbanek, pulpit do czytania, skrzynia i świecznik – przeważnie z XVII wieku.

W organach (budowniczy Heinze z Żar) w roku 1913 zamontowano napęd elektryczny, również dzwony zaczęto poruszać elektrycznie. Trzy dzwony (łącznie były cztery) przetopiono w 1917 na potrzeby I wojny światowej; w roku 1922 poświęcono nowe dzwony. Już w roku 1877 było oświetlenie gazowe, a światło elektryczne w 1925 r. Niemal naturalne wydaje się, że od 1896 r. kościół był ogrzewany. Był to największy (60 m długości, 30 m szerokości), najpiękniejszy i najwyższy kościół na Dolnych Łużycach z 1200 miejscami siedzącymi. Po stronie południowej kościoła od 1883 znajdowała się skromna tablica ku pamięci Johanna Franka (1618-1677, autor co najmniej 110 pieśni religijnych).

ambona-fara
Ambona

19 lutego 1945 roku kościół stanął w ogniu. Był pewnym celem radzieckiej artylerii. W centrum miasta dzień i noc szalały pożary.

 

Po wojnie ruina kościoła straszyła przez ponad 60 lat oczodołami wypalonych okien, bez dachu, z obsypującym się gzymsem. Ruiny służyły różnym celom. Koncepcji odbudowy było wiele, a kościół sypał się coraz bardziej, coraz wyraźniejsze były pęknięcia w jego nagich murach. Nawet któregoś roku organizatorzy corocznego święta miasta „Wiosna nad Nysą” zrezygnowali z ustawienia dużej sceny w bezpośrednim sąsiedztwie ruin. Podobno od głośnej muzyki mogły runąć. By zapobiec tragedii spowodowanej obsuwającymi się cegłami, starostwo powiatowe – właściciel obiektu, w 2003 roku ogrodziło ruinę płotem z siatki.

W 2005 nad farą zaświeciło się światełko. Proboszcz parafii pw. Trójcy Świętej ks. Zbigniew Samociak wstawił się za odbudową kościoła. Chciałby go udostępnić  wszystkim mieszkańcom z obu stron Nysy. Dobra myśl ekumeniczna.

W połowie 2005 roku, 60 lat od zakończenia II wojny światowej, powołano do życia polską Fundację „Fara Gubińska Centrum Spotkań Polsko – Niemieckich” i niemieckie Stowarzyszenie Wspierające Odbudowę Fary w Gubinie. Pierwszy skład zarządu Fundacji tworzyli: Bartłomiej Bartczak (w 2006 roku wybrany na burmistrza miasta), Marcin Gierstun i Leszek Ochotny.

KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA

Na pierwsze efekty nie trzeba było długo czekać. Olbrzymi dźwig postawił 1 czerwca 2007 roku nowy hełm na odbudowanej kopule wieży kościoła. W tym samym roku wykonano remont korony murów, a wcześniej oczyszczono wnętrze kościoła, wywożąc setki ton gruzu. Kolejne lata powoli a systematycznie przywracają obiekt do życia. W latach 2011-2012 wykonano w wieży nowe betonowe stropy, także metalowe schody. W 2011 na wieżę wróciły nowe okna.

  1. W czerwcu 2008 roku ukazała się w polskim tłumaczeniu książka Andreasa Petera „Kościół farny w Gubinie”. Tytuł oryginału: „Die Stadt- Und Hauptkirche in Guben/Gubin”, Wydawca: Niederlausitzer Verlag, Guben – właściciel Andreas Peter.

    Rok 2007 – prace konserwatorskie mające na celu naprawę murów kościoła

 

RYS HISTORYCZNY KOŚCIOŁA

Od XI wieku   Przed lokacyjna świątynia

Około 1220 roku – istniała romańska świątyni

1242   Prepozyt w Gubinie, Hermann występuje jako świadek na dokumencie Dietrich von Briehna

1294   Udokumentowana pierwsza wzmianka o farze

1519    Początek rozbudowy o 8 filarów w zachodniej części

1562   Zamontowano okna w korpusie

1571    Ponowna wymiana pokrycia dachu

1580-1584     Budowa empor, zwiększenie ilości miejsc siedzących do 1768

1636    Odlano dwa dzwony dla fary

1720    Wykonanie barokowego ołtarza

1788    Wieża otrzymuje instalację odgromową

1842-1844   Gruntowna renowacja fary przez berlińskiego architekta Eduarda

Knoblaucha (m.in. przemurowanie otworów okiennych w kaplicach, zmiany  wejść w elewacjach północnej i     południowej

1896   Zamontowano centralne ogrzewanie

1897-1915    Fara otrzymała po stronie południowej siedem artystycznie wykonanych witraży okiennych

1922    Montaż trzech nowych dzwonów

1925    Zamontowano oświetlenie elektryczne, remont wiatrowskazu

1939    Nowe pokrycie dachu fary

1945    Pożar i zniszczenie fary podczas walk od lutego do kwietnia 1945 r.

1951     Zabezpieczenie oryginalnego sklepienia gotyckiego

1970-1971    Prace archeologiczno-architektoniczne w bezpośrednim obrębie fary prowadzone przez dział  ochrony zabytków z Poznania

2005    Powstanie „Fundacji Fary Gubińskiej Centrum Spotkań Polsko-Niemieckich”  w Gubinie oraz „Stowarzyszenia Wspierającego Odbudowy Fary w Gubinie” w Guben

2006    Oficjalne rozpoczęcie prac budowlanych na wieży

2007     01 czerwca nałożenie nowego hełmu na wieżę fary. Zabezpieczenie i przemurowanie korony murów,  usunięcie grożących zawaleniem resztek sklepień

2008    Uszczelnienie pomieszczeń zakrystii, zabezpieczenie arkad wewnętrznych. Skanowanie laserowe ścian oraz georadarowe badanie podłoża. Nowe mury w prezbiterium odsłonięto podczas prac archeologiczno-antropologicznych

2010     Rozpoczęcie realizacji projektu „Renowacja Wieży Kościoła Farnego w Euromieście Gubin-Guben – warsztaty trans granicznego rozwoju   sztuki i nauki

02.06.2013   Udostępnienie wieży Kościoła Farnego na punkt widokowy

23.09.2013    Ogłoszenie wyników Międzynarodowego Konkursu Architektonicznego  na Opracowanie Koncepcji Urbanistyczno-Architektonicznej Fary Gubińskiej, jako Centrum Kultury i Komunikacji. Nagroda I – Heinle Wischer und Partner Architekci Sp. Z o. o. Wrocław za prawidłowe podejście do problemu zmiany przeznaczenia budowli, bez naruszania tkanki historycznej i wielofunkcyjność powierzchni sali koncertowej.

Vademecum gubinianina cz. 18

Kopalnia węgla

10-b
Współczesny plan miasta z zaznaczonymi na nim kopalniami „Göttes Hilfe” i Am Nassen Fleck”

Historia gubińskiego zagłębia węglowego zaczyna się w roku 1800, kiedy to przypadkowo podczas eksploatacji gliny natrafiono na złoża węgla. Przez cztery lata, od roku 1805, wydobywano węgiel brunatny między Gubinem a Jaromirowicami. Jednak ze względu na wydobycie metodą odkrywkową (węgiel leżał 80-100 m pod ziemią), koszty były zbyt wielkie i zaniechano wydobycia.

Wraz z pojawieniem się maszyn parowych wzrosło zapotrzebowanie na opał. Przypomniano sobie wówczas o gubińskim węglu brunatnym. W ostatnich dniach lipca 1848 roku utworzono pierwszą spółkę górniczą w naszym mieście. Do roku 1874 otwarto w Gubinie 11 kopalń. Również w okolicach Gubina  otwarto kopalnie. W części północnej 6, w zachodniej 7.

10
Kopalnia „Am Nassen Fleck” pracująca przed laty przy dzisiejszej ul. Gdyńskiej

Gubiński węgiel był surowcem wartościowym i korzystały z niego przede wszystkim miejscowe fabryki. W ciągu 15 lat, od roku 1851 szesnaście fabryk zainstalowało kotły parowe, co pozwoliło na zwiększenie produkcji. Tak więc rodzime paliwo i rozwój górnictwa przyczynił się do rozwoju miejskiego przemysłu tekstylnego. Do dzisiaj natomiast zachował się budynek, w którym do roku 1912 miał swoją siedzibę Brandenburski Związek Górniczy. Budynek znajduje się przy ulicy Berlinerstraße w Guben.

Jedną z największych kopalń była „Göttes Hilfe”. Wysokie wzniesienie, na którym stoją od kilku lat wieże przekaźnikowe telefonii komórkowej (w pobliżu ogrodów działkowych „Wzgórze”), to najwyższy punkt Wzgórz Gubińskich (dawniej Ullrichshöhe) – 120,5 m n.p.m. Po przeciwnej stronie drogi znajdowała się właśnie kopalnia  „Göttes Hilfe”. Pola kopalniane rozciągały się po prawej i lewej stronie ul. Żelaznej, dzisiaj zaledwie przypominającej ścieżkę. W 1902 roku w kopalni „Göttes Hilfe” pracowało ok. 100 górników, a dzienne wydobycie wynosiło 150 ton (metrycznych) i 1000 ton brykietu rocznie. Sąsiednie kopalnie „Guben” i „Feller” wyrabiały 230 ton. Kopalnia pracowała w latach 1862-1903.

Na mapie z 1927 roku widnieją kopalnie „Göttes Hilfe”, „Am Nassen Fleck” i „Feller”. Na mapie z 1939 roku nie ma już zaznaczonych tych kopalń. Nowa nawierzchnia bitumiczna na ulicy Gdyńskiej zakryła bodajże ostatni ślad po kopalni „Feller” – szyny kolejki wąskotorowej wykorzystywanej do transportu węgla, biegnące w poprzek drogi.

Vademecum gubinianina cz.17

Kina

11 c
Tak przed wojną wyglądało gubińskie kino „Iskra” (budynek z prawej strony), wówczas „Palast-Theater”

Stanisław Kowalski przypomniał, że pierwsze kino w mieście uruchomiono w roku 1896.

W przedwojennym Gubinie istniały cztery kina.

W 1907 roku otwarto UFA-Film-Theater (zniszczone w lutym 1945), stało w okolicy dzisiejszego mostu granicznego po zachodniej stronie miasta. W roku 1914 wybudowano kolejne kino przy Gasstraße (dziś Guben). Kino to zapewne pamięta wielu gubinian. Mieściło się niedaleko remizy gubeńskiej straży pożarnej. Przetrwało działania wojenne i za czasów NRD było wiodącym w tej części miasta. W połowie lat 90. ubiegłego wieku zaprzestało działalności, a przy okazji modernizacji centrum i tzw. Dreieck w 2006 roku zostało zburzone.

Kolejne kino zostało zbudowane w 1910 roku. Nosiło wówczas nazwę  Palast-Theater. To późniejsze kino „Iskra” przy ulicy Kinowej (wejście od ul. Zygmunta Starego)  Za fasadą z licznymi reklamami kryła się staroświecka budowla z tzw. pruskiego muru. W roku 1933 obiekt rozbudowano i zmodernizowano. Budynek przetrwał działania wojenne. Po roku 1945 nieczynne kino służyło jako punkt żywienia dla robotników pracujących przy odgruzowywaniu miasta. Kiedy zaczęło znowu służyć mieszkańcom, nazwano je „Pionier”, później nazwę zmieniono na „Iskra”. Na początku lat 90-tych kino stało się mało popularne, a frekwencja topniała w oczach. Doszło do sytuacji, w której przestało być rentowne dla właściciela (kino w ramach prywatyzacji przejęła firma z Wrocławia „Odra-Film”).

W wynajętym budynku Krzysztof Kaszek rozpoczął prowadzenie dyskoteki i działalności rozrywkowej. Od 2010 roku właścicielka Aleksandra Breitwiesser prowadzi bar gastronomiczny „Iskra” (ul. Kinowa 2).

Największe w mieście kino, Central-Theater, wybudowano w 1931 roku przy Salzmarktstraße (dziś to ulica M. Kopernika). Nazwa ulicy przypominała o funkcjonującym tu w średniowieczu gubińskim handlu solą (dokument z roku 1235) oraz o Rynku Solnym, który istniał w tym miejscu około roku 1500.

11
W tym budynku do lat 70-tych funkcjonowało kino „Koral”

W czasie, gdy to kino powstało, produkowano już filmy ze ścieżką dźwiękową. Obiekt kina składał się z małego holu z kasą oraz obszernej sali projekcyjnej. Znajdował się w dolnej części wielopiętrowego budynku, w którym w roku 1939 mieszkało 12 lokatorów. Długoletnim właścicielem kina był gubeński spedytor i kupiec Fritz Otto.

W powojennym Gubinie oprócz kina „Iskra” prężnie  działały jeszcze dwa kina: „Koral” w budynku domu kultury przy ul. Wilhelma Piecka (vis a vis dzisiejszej komendy policji, budynek rozebrano w 2002 r.) i na początku zwany „Pancerniak”,  „Grunwald” w sali obok klubu garnizonowego przy ul. Kresowej (salę na potrzeby wojska wybudowano w 1953 roku).

„Grunwald” miał się w miarę dobrze do początku lat 90-tych, dopóki w mieście stacjonowało wojsko. Jednak technika

1996 święti dywizj przemawia płk Miecz Stachowiak dowódca
W kinie „Grunwald” oprócz pokazu filmów organizowano wszystkie akademie miejskie, wojskowe, zjazdy i inne duże spotkania. Scena z ekranem podczas święta 5 Kresowej DZ w 1997 roku.

wideo na dobre wkroczyła do koszar i żołnierze bez ich opuszczania mogli oglądać filmy. Wraz z erą magnetowidów, jak grzyby po deszczu pojawiły się wypożyczalnie filmów. Z nabyciem „hitu” ekranowego nie było w zasadzie wielkich problemów. Do gubińskich kin docierał on dopiero po kilku miesiącach. Kino stało się tak mało popularne, że w końcu lat 90-tych na seanse kinowe do sali mogącej pomieścić ponad 450 widzów przychodziło zaledwie kilka osób. W końcu kino zamknięto i Gubin pozostał bez przybytku X-tej muzy.

11 b
Bodajże ostatni w Gubinie profesjonalny projektor na szeroką taśmę filmową z kina „Relax” powędrował do piwnicy.

W 2004 roku ówczesny dyrektor Gubińskiego Domu Kultury Jerzy Zięba wielkim wysiłkiem otworzył kino „Relax” na 105 miejsc, ale i ono długo nie posłużyło mieszkańcom. W 2007 roku kolejny dyrektor GDK kino zlikwidował.

W październiku 2012 roku, budynek po kinie „Grunwald” został rozebrany.

Dziś mieszkańcy miasta, chcąc oglądać filmy na dużym ekranie, odwiedzają Zieloną Górę czy też Poznań. W GDK odbywają się okazjonalnie projekcje filmów z projektora wideo.

Vademecum gubinianina Cz. 16

Fortyfikacje miejskie

Najstarsze obwarowanie w postaci wałów drewniano-ziemnych miasto posiadało zapewne już w początkach XIII wieku. W pierwszej połowie następnego stulecia wzniesiono na ich miejscu mury ceglane (zezwolenie na budowę murów Gubin otrzymał w 1311 roku). Pasmo obwarowań od strony zachodniej, północnej i wschodniej biegło równolegle do koryta Nysy i Lubszy, od południa zaś linią łączącą obie rzeki, lekko załamującą się na zewnątrz. W pierścieniu obwarowań znajdowały się trzy bramy, z których Klasztorna strzegła wylotu drogi do Chociebuża (Cottbus), Krośnieńska – do Krosna Odrzańskiego i dalej do Wielkopolski oraz Ostrowska – do Żar i Wrocławia. Bramy wzmocnione były wieżami. Wody rzek stanowiły naturalne wzmocnienie fortyfikacji. Od niezabezpieczonej strony południowej przekopano fosę zasilaną wodami obu rzek. W latach 1523-1544 wszystkie bramy wzmocniono silnymi cylindrycznymi basztami i barbakanami.Przechwytywanie.PNG

Ze starych gubińskich murów obronnych do dziś niewiele się zachowało. Jedyny z ocalałych fragmentów, z charakterystycznymi otworami strzelniczymi stoi obok Baszty Ostrowskiej.

Niewiele brakowało, a ten wartościowy pomnik miejscowej historii nie zachowałby się do dnia dzisiejszego. Przedwojenny magistrat oraz radni postanowili mur rozebrać. Na szczęście, na takie posunięcie nie zgodzili się mieszkańcy i przełożeni we Frankfurcie n/Odrą. Dzięki temu, w zachowanej części muru można oglądać do dziś podwójny rząd otworów strzelniczych.

Już w 1311 Waldemar von Brandenburg zezwolił mieszkańcom Gubina, aby według upodobania co rok wymieniali pieniądze – żeby stare fenigi móc z zyskiem zamienić na nowe. Dochód z tych transakcji przeznaczono na budowę murów miejskich, które stanęły na miejscu wcześniejszej konstrukcji, o której wspomniano w roku 1301. W dokumencie z 1312 na najstarszej pieczęci widoczne są trzy wieże, symbolizujące być może trzy bramy miejskie.

mury miejskie
Na przedwojennym zdjęciu z około 1915 r. wyraźnie widać pozostałość po murze obronnym. Na przedłużeniu muru szyja bramna. Wcześniej łączyła się ona murem z basztą.

Wraz z momentem wynalezienia prochu strzelniczego, przed miastem pojawił się kolejny problem. W roku 1523 rozpoczęto przebudowę umocnień. Mur miejski rozbudowano, około roku 1530 zbudowano Bramę Ostrowską, a po niej w 1544 Bramę Klasztorną. Do wysokich wież wartowniczych dostawiono po jednej szerokiej baszcie z blankami na wysokości wieńca. Baszty łączył mur z traktem obronnym. Później mury utraciły funkcję pierwotną.

Już w roku 1670 umocnienia były w bardzo złym stanie technicznym. W 1810 roku rozebrano Bramę Krośnieńską, Klasztorną w 1837 roku, a Ostrowską w 1877 roku. Rozebrano je na budulec do budowy mostów i domów. Na potrzeby nasilającej się komunikacji wykonano w nich wyłomy. Wieże i baszty rozebrano w drugiej połowie XIX wieku. Do dziś pozostała jedynie Baszta Ostrowska z resztkami murów. Pozostała także Baszta Dziewicy z niewielkim fragmentem muru obronnego. O dawnych murach miejskich do końca II wojny światowej przypominały nazwy ulic, które powstały w ich miejsce – Crossener Mauer (Mur Krośnieński – okolice dzisiejszych ulic Roosevelta i B. Chrobrego), Werdermauer (Mur Ostrowski – dzisiejsza ul. Drukarska) i Klostermauer (Mur Klasztorny – okolice dzisiejszej ul. Obrońców Pokoju).

09 b
Tyle ocalało z murów obronnych. Pozostałości stoją przy ul. 3 Maja. Tylko ich prawa strona pochodzi sprzed kilku wieków, resztę zrekonstruowano jeszcze przed 1945 rokiem.

Prawie wszędzie pozostał uliczny bruk i wysokie krawężniki, a na ulicy Drukarskiej, w sąsiedztwie Baszty Dziewicy, zachował się bardzo stary bruk z tak zwanych „kocich łbów”. Obok murów miejskich stało wcześniej Muzeum Miejskie, otwarte w roku 1913. Był to obiekt niepowtarzalny na skalę całych Łużyc. Budynek pozostał do dziś przechodząc różne koleje losu. Od 2005 roku na ostatnim piętrze mieści się Izba Muzealna prowadzona przez Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Gubińskiej.

Vademecum gubinianina Cz. 15

Euroregion Sprewa – Nysa – Bóbr08

Rozmowy dotyczące powstania euroregionu na granicy województwa zapoczątkowano pod koniec 1991 roku. Inicjatorami tych działań były gminy: Lubsko, Jasień, Brody, Nowogród Bobrzański i Trzebiel po stronie polskiej oraz miasto Forst po stronie niemieckiej.

W 1992 roku do prac dotyczących problematyki powstania euroregionu włączyli się przedstawiciele innych gmin oraz wojewoda zielonogórski po stronie polskiej, a po stronie niemieckiej Związek Miast i Powiatów, do którego weszły powiaty: Guben, Spremberg, Cottbus oraz miasto Cottbus. Ostateczne zebranie założycielskie stowarzyszenia i uroczystość podpisania umowy, powołującej oficjalnie do życia euroregion odbyła się w Gubinie 2 czerwca 1993 r., w obecności przedstawicieli gmin, wojewody zielonogórskiego, ministra pełnomocnika Ambasady Polskiej w Berlinie, przewodniczącego Związku Miast Polskich oraz przedstawicieli Związku Powiatów i Miast Niemieckich. Prezesem Konwentu Stowarzyszenia Gmin RP Euroregion „Sprewa-Nysa-Bóbr” został Czesław Fiedorowicz.

Siedziba Euroregionu w Gubinie przy ul. Piastowskiej 18
Siedziba Euroregionu w Gubinie przy ul. Piastowskiej 18

Prezydentem Stowarzyszenia Niemieckiego Euroregion „Sprewa-Nysa-Bóbr” został Waldemar Kleinschmidt. W 2016 roku na czele Euroregionu S-N-B  w polskiej części stoi nadal Czesław Fiedorowicz, po niemieckiej stronie przewodniczy Herald Altekrüger. Biurem Euroregionu w Gubinie kieruje Bożena Buchowicz, w Guben Carsten Jacob.

 

 

 

http://euroregion-snb.pl

Zdrowie mężczyzn - spotkanie z przyjaciółmi jest dobre dla zdrowia

Wszyscy mężczyźni oczekują: dochodzenie przeprowadzone przez Uniwersytet w Oxfordzie wykazało, że dobre samopoczucie mężczyzn znacznie poprawia się, gdy spotykają się z przyjaciółmi przynajmniej dwa razy w tygodniu. Ważne jest, aby odbyło się spotkanie, w którym coś zostało zrobione. Promuje to ogromne możliwości zdrowotne mężczyzn.

Według raportu mężczyźni, którzy utrzymują grupę społeczną, są zdrowsi, szybciej reagują na choroby i są bardziej hojni. Niestety, większość mężczyzn nie zdoła zrobić tego zdrowia mężczyzn, a tym samym spotkać się ze swoimi przyjaciółmi, więc tylko tydzień z przyjaciółmi. To nie jest duża grupa przyjaciół, ale regularność spotkań.

Jednak spotkanie zdrowotne mężczyzn powinno składać się z maksymalnie 5 osób. Więzi społeczne z kolegami mogą być ukształtowane przez kilka świetnych działań, które wzmacniają grupę i sprawiają, że nasi ludzie są szczęśliwi! Działania mogą się różnić od sportu zespołowego po proste "pijąc piwo", a to tylko dwa razy w tygodniu. Ważne jest również dla zdrowia mężczyzn, że zaangażowanych jest 4 lub 5 najbliższych i najważniejszych przyjaciół. Tak drodzy mężczyźni, wychodzisz i spotykaj się z przyjaciółmi, to zdrowe dla ciebie!

Kde koupit Viagra levné | Szildenafil citráttal kapcsolatos tapasztalatok | Sildenafil dejstva | Jak kupić Viagra online